Merhaba, ben Uzm. Dr. Ayşe Pınar Doğru Balakbabalar. Samsun’da uzun süredir psikiyatri alanında çalışan bir hekimim. Günümüzde sıkça duyduğumuz “yapay zekâ” kavramı artık hayatımızın merkezine yerleşmiş durumda. Cep telefonlarımızdaki uygulamalardan iş yerlerindeki otomasyon sistemlerine kadar pek çok alanda yapay zekâ ile karşılaşıyoruz. Peki bu hızlı dönüşümün insan ruh sağlığı üzerindeki etkileri neler? Samsun psikiyatri pratiğimde gözlemlediğim bazı noktaları sizlerle paylaşmak isterim.
⸻
Teknolojinin Ruh Sağlığına Katkıları
Yapay zekâ ve dijitalleşme birçok kolaylığı beraberinde getiriyor. Sağlık alanında doğru tanıya ulaşmada, eğitimde bilgiyi daha hızlı öğrenmede, iş hayatında verimliliği artırmada önemli katkıları var. Özellikle gençler, teknoloji sayesinde dünya ile daha kolay bağlantı kurabiliyor ve farklı kültürleri tanıyabiliyor.
Psikiyatri alanında da yapay zekâ destekli uygulamalar gelişiyor. Örneğin uyku düzeni takibi yapan uygulamalar, ruh hali günlüğü tutmaya yardımcı dijital programlar veya terapi seanslarını destekleyen online araçlar, danışanların farkındalıklarını artırabiliyor. Bu tür gelişmeler doğru kullanıldığında, bireylerin kendi ruh sağlığı süreçlerini daha bilinçli yönetmelerini sağlıyor.
⸻
Olumsuz Etkiler: Kaygı, Yalnızlık ve Bağımlılık
Ne yazık ki yapay zekâ çağının beraberinde getirdiği bazı olumsuzluklar da var. Samsun psikiyatri kliniğimde sıkça karşılaştığım sorunlardan biri, gelecek kaygısı. “Robotlar işlerimizi elimizden alacak mı?” sorusu özellikle genç yetişkinlerde yoğun bir stres yaratıyor. İşsizlik kaygısı, meslek seçiminde kararsızlık ve umutsuzluk duyguları gün geçtikçe artıyor.
Bir diğer önemli sorun, sosyal izolasyon. Yapay zekâ tabanlı uygulamalar ve sosyal medya, insan ilişkilerini yüzeyselleştirebiliyor. Gençler saatlerini ekran başında geçirirken gerçek hayatta arkadaşlık ilişkileri zayıflayabiliyor. Bu durum yalnızlık hissini ve depresif belirtileri artırıyor.
Ayrıca, yapay zekâ destekli oyunlar ve sosyal medya algoritmaları bağımlılık yaratabiliyor. Danışanlarımda sıkça gördüğüm bir tablo; “ekrana bakmadan rahat edememe” hali. Özellikle çocuk ve ergenlerde bu durum dikkat dağınıklığı, uyku sorunları ve akademik başarısızlığa yol açabiliyor.
⸻
Samsun Psikiyatri Kliniğinden Gözlemler
Samsun’da yaşadığımız için teknolojinin etkilerini yalnızca büyük şehirlerde değil, yerelde de gözlemleyebiliyoruz. Kliniğime başvuran danışanlar arasında yapay zekâ kaynaklı kaygılar giderek artıyor. Örneğin üniversite öğrencilerinde, “Mezun olunca benim yerime bir yazılım mı çalışacak?” endişesiyle sık karşılaşıyorum.
Öte yandan ebeveynler, çocuklarının dijital bağımlılıklarından şikâyet ediyor. Tablet ya da telefon elinden alındığında yoğun öfke nöbetleri yaşayan çocuklar görebiliyoruz. Bu noktada ailelere, çocukların dijital kullanımını sınırlandırmaları ve alternatif sosyal aktiviteler sunmaları konusunda önerilerde bulunuyorum.
⸻
Sağlıklı Teknoloji Kullanımı İçin Öneriler
•Günlük ekran süresini sınırlayın ve belirli saatlerde cihazlardan uzaklaşın.
•Teknolojiyi sadece eğlence için değil, öğrenme ve üretme amacıyla da kullanın.
•Sosyal ilişkilerinizi sanal ortamla sınırlamayın, gerçek hayatta dostluklara ve aile bağlarına önem verin.
•Çocuklarınızın dijital dünyadaki içeriklerini kontrol edin ve onlara rehber olun.
•Ruh sağlığınızda belirgin bir bozulma hissettiğinizde profesyonel destek almaktan çekinmeyin.
⸻
Sonuç
Yapay zekâ çağında yaşıyor olmamız, ruh sağlığımızı hem olumlu hem de olumsuz etkileyebiliyor. Önemli olan, bu teknolojiyi hayatımıza dengeli bir şekilde entegre edebilmek. Samsun psikiyatri kliniğimizde gözlemlediğimiz en önemli şey; insanın teknolojiye değil, teknolojinin insana hizmet etmesi gerektiği.
Unutmayın, ruh sağlığınız yaşam kalitenizin temelidir. Eğer kaygılarınız artıyorsa, kendinizi yalnız hissediyorsanız ya da teknoloji bağımlılığıyla baş etmekte zorlanıyorsanız profesyonel bir psikiyatri desteği almak önemlidir.
Sevgi ve sağlıkla,
Uzm. Dr. Ayşe Pınar Doğru Balakbabalar
